Резултати од научното истражување -ОСЛОБОДИ ГО УМОТ ОД КОРУПЦИЈА-
- РЕАЛИЗАЦИЈА НА ПРОЕКТОТ „ОСЛОБОДИ ГО УМОТ ОД КОРУПЦИЈА„
Моќта на театарот е чудесна. Во 2020 година, во „свет што се распаѓа„ погоден од пандемијата предизвиката од вирусот COVID 19, Здружението на граѓани Театар „БОЕМИ„ – Скопје, со својот проект „Ослободи го умот од корупција„ и реализацата на претставата Хепи Хипо Шоу, го докажува силното значење и неограничените општествени и социјални можности што ги нуди драмата и форум театарот како пристап.
Проектот беше инициран во 2019 година и аплициран на повикот на Амбасадата на САД во Република Северна Македонија и истиот беше поддржан со грант. Реализацијата на проектот опфати; пишување на оригинална драма за форум театарот, нејзина подготовка со професионални актери, компонирање на музичка нумера – химна на шоуто, дизајнирање на прашалници за научно истражување на тема – корупцијата во земјата и менталниот склоп, изведување на шоуто во 30 општини, пишување и издавање на студија и снимање на документарен филм за реализијата на вкупниот проект и воспоставување на мрежа под назив „РАЗВОЈ-ZHVILLIM
DEVELOPMENT”. Проектот имаше три фази; пред-продукција, продукција и пост продукција, при што првата фаза беше предвидена да се реализира во есента 2019 година, втората фаза во пролетта 2020 и третата фаза во летото 2020 година. Проектот беше промовиран пред медиумите на 9 Декември 2019 година по повод светскиот ден за борба против корупцијата.
Во првата фаза проектот беше презентиран пред сите релевантни институции во земјата, при што беа остварени средби и беше добиена писмена, лобистичка и логистичка поддршка од Претседателот Г-дин Стево Пендаровски, Владата, Министерството за локална самоуправа, Министерството за култура, Министерството за внатреншни работи и Јавното претпријатие Национални Шуми. Во подготвителниот период беше испратен иницијален допис до сите предвидени општини во земјата. Карантинот го одложи спроведувањето на проектот за три месеци, по што беа посетени сите опфатени со проектот општини и беше договорена турнејата со претставата која се реализираше од 15 до 25 септември 2020 година, во рамките на која беше спроведено истражувањето, беше снимен документарниот филм, беше промовирана химна против корпуцијата и беше воспоставена мрежата „РАЗВОЈ„.
Во соработката што ја остваривме со јавното претпријатие Национални Шуми добивме садници – јавори, кои симболично ги засадувавме во секој од градовите, по завршувањето на шоуто, како иницијална активност за развивање на нови културни јадра под називот „Дрво на развојот„ во секоја општина, како места за идни средби, музички концерти, претстави и општествен активизам. Со проектот беа опфатени следните општини; Тетово, Гостивар, Кичево, Охрид, Демир Хисар, Неготино, Кавадарци, Крива Паланка, Куманово, Свети Николе, Штип, Пробиштип, Делчево, Радовиш, Дојран, Гевгелија, Демир Капија, Шуто Оризари, Карпош и Ѓорче Петров.
2
Резултати од научното истражување „ОСЛОБОДИ ГО УМОТ ОД КОРУПЦИЈА„
- Спроведување на научното истражување, резултати и нивна интерпретација
Составен дел на на проектот беше специјално дизајнирано научно истражување кое се реализира во текот на целиот проектен циклус. Специфично за ова истражување е спојот помеѓу уметноста и науката и нивниот заеднички третман на општествената аномалија – корупцијата. Беше употребен комбиниран пристап, при што квантитативно беа анализирани поставените прашања поврзани со менталниот склоп и корупцијата а беа поставени и квалитативни прашања со кои се сумираат индивидуалните опсервации, погледи и ставови на секој вклучен испитаник. Вкупно беа опфатени 276 испитаници од 20 општини и сите беа присутни на театарската претстава „Хепи Хипо Шоу – Ослободи го умот од корупција„, ја проследија презентацијата за суштината на проектот, неговите приоритети и долгорочни цели, учествуваа во дискусијата и станаа членови на мрежата „РАЗВОЈ„ која се формира како резултат на реализацијата на овој проект. Имајќи го предвид широкиот територијален, професионален и возрасен опфат на испитаниците, оценуваме дека се добиени исклучително референтни податоци кои даваат прецизна слика за состојбата на корупцијата и менталниот склоп на граѓаните, денес во 2020 година во нашата земја.
Освен главниот приоритет – истражување на корупцијата, ја искористивме можноста, во вториот сегмент да направиме и театролошко истражување за искористениот пристап во проектот а тоа е форум театарот, начинот на неговото влијание врз секој посетител и предизвиканите чувства и конкретната реакција на секој гледач. Овој сегмент од истражувањето го осветлува механизмот на функционирање на овој пристап и дава прецизни податоци за неговата ефективност со што се заокружува овој синкретичен уметничко научен пристап во сеопфатен модел со кој на неконвенционален и иновативен начин може да се третираат сите општествени аномалии.
Сериозен предизвик беше реализацијата и на истражувањето и на вкупниот проект во услови на пандемија со вирусот Covid 19. Оваа дополнително отежувачка околност ја инфектираше реализацијата на вкупниот проект, со одложување на неговите активности во повеќе наврати при што проектниот тим мораше повеќекратно да се адаптира на променетите околности и специфики на секоја различна локална средина. И покрај смртната закана од болеста, држењето на дистанца, носењето на маски и со строго применување на предвидените здравствени протоколи, сите предвидени активности беа реализирани во најголем број од предвидените општини а научното истражување доби дополнителна димензија и вредност. Реализацијата на овој проект во ваква форма покажа и докажа дека и во најтешки општествени услови и опкружување, општествените врски од кој е изграден социјалниот систем се исклучително важни, жилави и силни и колективните архетипи доаѓаат до израз во полн капацитет. „На маката се познаваат јунаците„ вели македонската народна
3
Резултати од научното истражување „ОСЛОБОДИ ГО УМОТ ОД КОРУПЦИЈА„
поговорка и во оваа смисла моќта на театарот правопропорционално се зголемува со деликатноста на општествените околности и ја потврдува неговата лековитост.
За реализацијата на научното истражување и проектот е снимен и документарен филм кој се промовира на профилите на проектот на социјалните мрежи.
Автор на студијата д-р Нелко Нелковски
4
Резултати од научното истражување „ОСЛОБОДИ ГО УМОТ ОД КОРУПЦИЈА„
ВО ПОЛИТИЧКАТА СОСТОЈБА – 58% ВО ЕКОНОМСКАТА СОСТОЈБА – 42%
- Резултати од прашалникот за научното истражување
„Ослободи го умот од корупција„
- КАДЕ Е ГЛАВНАТА ПРИЧИНА ЗА КОРУПЦИЈАТА ВО НАШАТА ЗЕМИЈА?
СО ЦЕЛОСНА ПРИМЕНА НА ЗАКОНИТЕ – 42% СО ПООСТРИ КАЗНИ – 27%
СО ЗАЈАКНУВАЊЕ НА ОБРАЗОВАНИЕТО ЗА ПРЕВЕНЦИЈА ОД КОРУПЦИЈАТА – 22%СО ИНФОРМИРАЊЕ НА ГРАЃАНИТЕ ЗА ШТЕТНОСТА НА КОРУПЦИЈАТА – 9%
- КАКО НАЈДОБРО МОЖЕ ДА СЕ НАДМИНЕ КОРУПЦИЈАТА ВО ОПШТЕСТВОТО?
5
СПОРЕД ВАШЕ МИСЛЕЊЕ ИМАМАЛА КОРУПЦИЈА – 9% СРЕДНА КОРУПЦИЈА – 62% ГОЛЕМА КОРПУЦИЈА – 29%
Резултати од научното истражување „ОСЛОБОДИ ГО УМОТ ОД КОРУПЦИЈА„
- ДЕНЕС ВО 2020 ГОДИНА, ВО НАШАТА ЗЕМЈА, БЛАГОДАРНОСТ – 65% КОРУПЦИЈА – 35%
- ДАЛИ „КАФЕ„ И „БОНБОНИ„ ДАДЕНИ НА НЕКОЈ ШТО ЗАВРШИЛ ОПРЕДЕЛЕНА РАБОТА, ПРИ ШТО ТОА Е И НЕГОВА ОБВРСКА, Е БЛАГОДАРНОСТ ИЛИ КОРУПЦИЈА?
6
ДА – 76% НЕ – 24%
Резултати од научното истражување „ОСЛОБОДИ ГО УМОТ ОД КОРУПЦИЈА„
- ДАЛИ СЕМЕЈНИТЕ ВРСКИ И СЕМЕЈНИТЕ ОДНОСИ ПРИДОНЕСУВААТ ЗА ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА КОРУПЦИЈАТА?
ЕДНАШ – 60% ДО ПЕТ ПАТИ – 27% ДО ДЕСЕТ ПАТИ – 7%ПОВЕЌЕ ОД ДЕСЕТ ПАТИ – 6%
- ДАЛИ НЕКОГАШ ВИ БИЛО ПОБАРАНО МИТО ИЛИ ПРЕДЛОЖЕНА КОРУПЦИЈА?
7
Резултати од научното истражување „ОСЛОБОДИ ГО УМОТ ОД КОРУПЦИЈА„
ЕДНАШ – 70% ДО ПЕТ ПАТИ – 20% ДО ДЕСЕТ ПАТИ – 4%ПОВЕЌЕ ОД ДЕСЕТ ПАТИ – 6%
- ДАЛИ НЕКОГАШ СТЕ БИЛЕ ПРИНУДЕНИ ДА ДАДЕТЕ МИТО?
ДА – 14% НЕ – 86%
- ДАЛИ ДРЖАВАТА ДОБРО СЕ СПРАВУВА СО КОРУПЦИЈАТА?
8
ДА – 97% НЕ – 3%
Резултати од научното истражување „ОСЛОБОДИ ГО УМОТ ОД КОРУПЦИЈА„
- Дали корупцијата влијае врз развојот на земјата?
ДА – 96% НЕ – 4%
10 ДАЛИ СО СЕОПФАТЕН РАЗВОЈ НА
ОПШТЕСТВОТО МОЖЕ ДА СЕ НАДМИНЕ
КОРУПЦИЈАТА?
9
Резултати од научното истражување „ОСЛОБОДИ ГО УМОТ ОД КОРУПЦИЈА„
- Би вовел најострa казнa затвор за секој оној што ќе подлегне на корпуција, односно ќе ја предизвика; 2. Подобрување на образованието, зголемување на професионалноста, целосно спроведување на законите; 3. Со материјали или видео клипови да се поттикне свеста на граѓаните;
- Би пријавил барање на мито;
- Да се санкционира од највисоко ниво па надолу; 6. Да важи законот за сите;
- Развој на поголема свест;
- Примена на законите, поостри кази и подобрување на економската ситуација
- Да се исчисти врвот на државата од корупција; 10. Почитување на законите без толеранција;
- Би ги зголемил мерките против корупцијата и би ги зголемил казните;
- Повеќе затвори и корумпираните ќе работат за сиромасите со години;
- Да воведам ред во институциите и во раководњето; 14. Сите можни акции за подигнување на свеста кај народот, едукација и применување на истата во пракса;
- Целосна ревизија и санкции во работењето на судовите и обвинитеството;
- Поостри казни и повисоки плати во државниот сектор 17. Целосна контрола на сите сектори, забрана на непотизам, обезбедувае и зајакнување на оптекот на пари за правилна циркуларност во општеството;
- Доверба во институциите;
- Спроведување на законите, воспоставување на ред и дисциплина;
- Воведување предмет во образовниот процес како и донесување строги законски прописи и примена во сите сегменти во државата;
- Од мали нозе децата да се учат и воспитуваат за моралот; 22. Едукација, казни;
- Вработување спореде степенот на квалификаиција, индивидуална способност да се заслужи работното место со работа и докажување во работата, надградба во работата и со почитување на правната држава;
- Подигнување на свеста на луѓето;
10
Резултати од научното истражување „ОСЛОБОДИ ГО УМОТ ОД КОРУПЦИЈА„
- Треба сериозно да се работи за искоренување на корупцијата;
- Мотивација за акција;
- Би ги ставила сите криминалци од врвот во затвор; 28. Едукација на младата генерација за подигање на моралот; 29. Мотивирање за борба против корупцијата;
- Секој да одговра за секоја постапка, без разлика дале е богат или сиромашен, на власт или во опозиција, образован или необразован;
- Едукација од мали нозе и казнување;
- Развој и стабилизација на економијата;
- Санкционирање на прекршителите;
- Би се активирала во спровеудвање на неформално образование и информирање на младите за подигање на свеста;
- Закон за потекло на капиталот и згоелмување на инспекцискиот надзор за 1000%;
- Ќе субвенционирам населување на скандинавци во земјава, колку повеќе, толку подобро;
- Да се подобри образованието;
- Најпрво промена во образованието и работните позиции; 39. Приоритет да се даде на професионалноста и реформи во судовите;
- Најпрвин сметам дека има потреба од промена во самото образование а со тоа и придржување на работните обврски кои ни се наметнуваат
- Темата „корупција„ да се вметне во образованието, од најмалите па нагоре;
- Забрана за занимавање со политика на сите досегашни политичари;
- Подигнување на свеста и моралот, воспоставување на еднаквост пред законите, реализација на санкциите; 44. Примена на законите за секој граѓанин без исклучок; 45. Би ја исчистил администрацијата од добро познатите профитери;
- Само тимски и без политички интриги;
- Ригорозни казни, одредување на мерка притвор, без можност да се брани од слобода на секој осомничен за корупција;
- Најостри казни;
- Корупцијата постои и во тие што ги прават законите и ги плаќаат казните. Само човек треба да биде свесен за грешките. Ако се има добра волја – постојат решенија;
- Би го променила политичкиот систем во државата; 51. Поголема контрола.
- Повеќе да се едуцираат децата и да се преземат мали чекори;
11
Резултати од научното истражување „ОСЛОБОДИ ГО УМОТ ОД КОРУПЦИЈА„
- Вработување без врски, врз основа на знаеење и искуство 54. Едукација на граѓаните и едуцирање на вработените во државните органи дека тие се „сервис на граѓаните„; 55. Спротивставување на корупцијата;
- Да се преземе активност за секоја појава на корупцијата; 57. Да реагираме веднаш и да преземеме мерки; 58. Да се затворат сите познати корупмирани личности на локално ниво;
- Строги казни со голема вредност;
- Поголеми плати и поголема еконономска стабилност за секој поединец;
- Зголемување на платите и тоа не демагошки туку по европски терк;
- Спроведување на строги казни затвор и плаќање на финансиски средства од страна на сторителите на корупција;
- Подигање на свеста и совеста на луѓето;
- Спроведување на законото без пријателства и врски; 65. Зајакнување на свеста;
- Политичаирте помалку да крадат, имаме искуство од минатото;
- Антикорупциски комисии за повеќе области; 68. Секој работник да има адекватно образование и квалитете; 69. Независно судство;
- Добро платена администрација со голема внатрешна контрола и остри санкции;
- Многу високи казни и затворски казни без можност за застарување на делото;
- Реформи во судството, полицијата и изборниот процес; 73. Најригорозни казни со сечење на екстремитети, како казна. Затворски казни, високи парични казни, одземање на лиценца за работа и прогласувње на неспособност за вршење на јавна дејност на прекршителите за корупција; 74. Промена на законите;
- Неселективно применување на законите;
- Јавно соопштување на корумпираните преку медиумите; 77. Воспоставување на процедури во работата со кои ќе се надминат значајни ризици во процесите на работа; 78. Примена на законите, професионалност на службените лица и едукација на населението;
- Посебна казнена политика, односно посебни казни за вакви дела;
- Поодлучно постапување во слични ситуации; 81. Да има организираност, взаемна почит и секој да си ја работи својата работа;
- Еднаков пристап спрема сите граѓани;
- Реформи во судството;
12
Резултати од научното истражување „ОСЛОБОДИ ГО УМОТ ОД КОРУПЦИЈА„
- Да има поостри казни и да има повеќе презентации за спречување на корупцијата
- Би им дала отказ на оние настанвици и просветни работници кои ја внесуваат крупцијата во нашиот живот уште од најрана возраст;
- Зајакнување на превенцијата уште од мали нозе, во училиштата;
- Повеќе проекти за запознавање со корупцијата; 88. Согледување на состојбите во нашата држава; 89. Апс за политичарите;
- Високи казни, отказ;
- Да се врши набљудување на вработените од анономни лица;
- Да имам моќ, најпрво би ги променила законите и судството правилно да суди.
- За да се спречи корупцијата треба да бидеме искрени; 94. Би ги истерала од работа оние кои треба и јавно би би посочита
- Бескомпромисна примена на законите;
- Можност секој да може да пријави корупција; 97. Развој на општеството;
- Желба за промена!
- Промени во сите сфери;
- Спротивставување на непочитувањето на законите; 101. Комплицирано
- Рестарт на државниот апарат
- Ред, казни и правда;
- Контрола од страна на државата во работењето во сите институции и спроведување на казниви мерки 105. Целосна промена на менталниот склоп кај нас луѓето;
13
Резултати од научното истражување „ОСЛОБОДИ ГО УМОТ ОД КОРУПЦИЈА„
- Интерпретација на резултатите од истражувањето за корупција
Целта на овој централен сегмент од истражувањето е да се добијат базични информации и показатели за перцепцијата на корупцијата од страна на граѓаните, како би можеле да се дизајнираат следните фази на развивање на мрежата „РАЗВОЈ„ како и следните фази и активности кои ќе се реализираат како резултат на овој проект.
Имајки го предвид соодносот на политиката и економијата во креирањето на општествениот амбиент, 58% од испитаниците сметаат дека главната причина за корупцијата во нашата земија лежи во политичката состојба додека 42% сметаат дека главна причина е економската состојба. Малата разлика помеѓу процентите говори дека прецепцијата на граѓаите за причините за корупцијата е скоро изедначена. Политичкиот амбиент со сите свои предизвици и односи како на домашен така и на меѓународен план сепак има поголем процент. Силната политизираност на општеството, не до крај спроведените реформи, растргнатоста помеѓу историјата и иднината, неконзистентноста на политичките елити од една страна и континуираниот економски грч во севкупните односи од друга се серизни причини за нивото, видот и начинот на егзистирање на корупцијата во нашето опкружување.
Како пристап за надминување на корупцијата, 42% се изјаснија за целосна примена на законите, 27% за поостри казни, 22% за зајакнување на образованието за превенција од корупција и 9% за информирање на граѓаните од штетноста на корупцијата. Целосното спроведување на законот, заострување на законската легислатива и поостри санкции како одговори доминираат и во квалитативниот сегмент на истражувањето. Ваквите проценти укажуваат на перцепцијата кај граѓаните дека нешто не е во ред со примената на законите. Во квалитативниот сегмент на истражувањето потенцирано е и неконзистентното судство, непотизмот и силната политизираност. Зајакнувањето на образованието и негова рефрма, едукација на младите уште од најрана возраст за аномаилиите на општеството и штетноста на корупцијата исто така имаат забележителен процент и се сфери на општествено дејствување на кои треба да им се обрне поголемо внимание во иднина.
Она што сепак влева надеж е перцепцијата на граѓаните во однос на големината односно степенот на присутност на корупцијата во општеството. За „средна корупција„ се изјасниле 62% од исптианциите, за голема корупција 29% а за „мала корупција„ само 9%. Последниот податок е уште една потврда дека проблемот на корупцијата во општеството е значаен, бидејќи заедничкиот процент на „средна„ и „голема„ корупција изнесува 91%. Ваквата перцепција освен за присутноста на феноменот во општеството, говори и за масовната свест што за ова прашање владее во општеството. Доминантните 62% за присутност на „средна корупција„ се и своевидна оценка од страна на замолченото мнозинство во однос на напорите што ги прави државата за надминување на овој проблем, што сугерира дека доколку на вистински начин, со
14
Резултати од научното истражување „ОСЛОБОДИ ГО УМОТ ОД КОРУПЦИЈА„
прецизен пристап и со долгорочна стратегија се пристапи на овој општествен проблем, можна е и остварлива реална позитивна промена на подобро, односно намалување на корупцијата во најмала можна форма.
Соодносот на корупцијата со благодарноста карактеристична за нашето општесто е содржан во одговорите од страна на испитаниците и тоа за 65% тоа е благодарност а за 35% тоа е корупција. И во квантитативните одговори особен впечаток остава одговорот; „Би им дала отказ на оние настанвици и просветни работници кои ја внесуваат крупцијата во нашиот живот уште од најрана возраст„. По обемната дискусија на една од дебатите мнозинството присутни заклучи дека треба да се води грижа на кој начин се истакнува благодарност, во смисла дека симболични подароци се прифатливи како појава и се дел од нашиот духовен хабитус, меѓутоа скапи подароци и несоодветниот начин на нивно давање и примање се лош показател за децата и младите и во оваа смисла треба да се направи промена на широко прифатените навики на учениците и нивните родители за давање на несоодветни подароци на наставниците, бидејќи и ваквите неформални сегменти се дел од воспитниот процес кој за жал многу често е во сенка на образовниот процес како доминантен во едукацијата во нашата земја.
Семејните врски се исклучително важна алка во вкупното постење и материјализирање на корупцијата во нашата земја. Да го парафразираме Фукојама; „во општествата со мал број жители не е возможна демократија затоа што доминираат крвните врски„. Ова особено важи за нашата земја, каде што популацијата е околу 2.000.000 жители, главно концентрирани во два поголеми ентитети, каде што неоспорно е присуството на крвната поврзаност. Секој секого познава или може да најде некој што го познава другиот, многу брзо. Тоа го покажува и прашањето посветено на овој сегмент, каде што друи 76% од испитаниците потврдуваат дека семејните односи придонесуваат за зголемување на корупцијата во однос на 24% кои сметаат дека тие не влијаат врз корупцијата. Одговорите; „Спроведување на законот без пријателски врски„, „Забрана на непотизмот„, „Применување на законите подеднакво за сите„, и „Еднаквост пред судовите„ од квалитативниот сегмент на истражувањето го потврдуваат силното влијание на семејните врски и непотизмот врз генерирањето на корупцијата. Многу често, ако аналитички се пристапи кон истражување на семејната поврзаност, ќе се пронајдат врски помеѓу поединци кои влијаат врз трошењето на јавните финансии и поединци кои учествуваат со давање на услуги токму во финансискиот проток на истите тие финансии. Не секогаш станува збор за корупција, во определни случаии толу е силна крвната поврзаност што и да се спроведуваат постапките за трошење на јавните пари по сите процедури и критериуми, самото просуство на роднининска поврзаност на поединци од двете страни фрла сериозен сомнеж на етичноста на процесот.
Особено сигнификантни се податоците кои произлегоа од прашањето „Дали некогаш ви било побарано мито или предложена корупција?„. На ова прашање високи 60% одговорија дека барем еднаш во својот живот им било побарано мито или им била предложена корупција. За вториот одговор „До пет пати„ се изјаснија 27% од
15
Резултати од научното истражување „ОСЛОБОДИ ГО УМОТ ОД КОРУПЦИЈА„
испитаниците што заедно со претходните 60% даваат збир од 87% на испитаници на кои им било побарано мито или предложена корупција. Вака високиот процент покажува и докажува дека корупцијата и митото во нашето општество е широко распространета појава, прифатена од нашите граѓани како „нормалност за нашето општство„ што е погубен факт. 7% од испитаниците на ова прашање имаат одговорено дека им било побарано мито или предложена корупција до 10 пати а 6 проценти – повеќе од 10 пати. Опсервирани како цело, овие податоци покажуваат дека се работи за средно-високо ниво на корпција во општеството.
На следното прашање „Дали некогаш сте биле принудени да дадете мито?„ податоците се уште повисоки и само го потврдуваат тренодот од претходно. Имено, вискоки 70% се изјаснети дека барем еднаш биле принудени да дадат мито. Заедно со 20% кои одговориле дека биле принудени до пет пати во својот живот да дадат мито, даваат збир од исклучително висок износ од 90% што е особено загрижувачки факт, имајќи го во предвид видот напоставеното прашање во кое се истражува дали постои „принуда„ во барањето на мито, што значи и определена уцена, доколку митото не се даде нема да може да се реализира определената работа/активност/потреба на граѓаните. Во оваа смисла, граѓаните се своевидна жртва на сопственото општество при што и покрај честите укажувања за општествените аномоалии и од институции и авторитети од странство и од организации и поединци од земјава, сеуште не е направен сигнификантен исчекор во подобрување на оваа состојба.
Логично, следејќи ја анализата од точка во точка, на прашањето „Дали државата добро се справува со корупцијата?„ високи 86% од одговорите на испитаницте се дека државата не се справува добро со корупцијата, наспроти 14% кои сметаат дека државата добро се справува со корупцијата. Ова е сигнификантен податок кој треба да биде земен предвид од вкупната општествена јавност; Претседателот, Владата, граѓанскиот сектор, стопанскиот сектор во земјата, како и од страна на меѓународните организации и институции. Ваквите податоци неопходно треба да отворат процес на редефинирање на третманот на корупцијата во општеството како цело и создавање на систем и преземање на ефективни чекори од страна на државата како цело за суштинско, сеопфатно и долгорочно надминување на оваа општествена аномалија, наспроти козметичките активности и организациони форми кои таа ги преземе и истите, според овие податоци даваат исклучително мали резлутати. Овде особено треба да се потенцира дека долгорочното решение на овој длабок општествен проблем е многу повеќе во неговата превенција, наспроти репресијата и многу повеќе во инсититуционалното и легислативно зајакнување и конторола на извршување на санциите кон прекршителите, отколку во формалното носење на закони и прописи и нивната неефективна реализација и имплементација.
На последното прашање од овој сегмент на истражувањето „Дали корупцијата влијае врз развојот на земјата?„ огромни 97% одговораат потврдно наспроти 3% кои сметаат дека не влијае. Вкупниот пристап и фундаментите на овој проект се насочени кон сепфатен развој на земјата и во овој одговор лежи причината и логичната и каузална поврзаност на „развојот„ во однос на „корупцијата„. Бидејќи корупцијата
16
Резултати од научното истражување „ОСЛОБОДИ ГО УМОТ ОД КОРУПЦИЈА„
силно го инфектира и успорува развојот, само со сеопфатен развој, според наша оценка е можно долгорочно надминување на корупцијата во општеството. Под сеопфатен развој се подразбира сето она што е доминантно потенцирано во одговорите во рамките на квлаитативниот сегмент на истражувањето и тоа; „Целосна контрола на сите сектори, забрана на непотизам, обезбедување и зајакнување на оптекот на пари за правилна циркуларност во општеството„, „Подигнување на свеста и моралот, воспоставување на еднаквост пред законите, реализација на санкциите„, „Подигање на свеста и совеста на луѓето„. Сите одговори во квалитативниот сегмент на истражувањето како тоталитет се прецизна патека на движење за надминување на корупцијата како цело во општеството.
Имајќи го предвид фактот дека истражувањето главно е насочено кон опсервирање на општеството како цело, вака големиот процент сугерира дека коруцијата како феномен е длабоко вгнездена во општеството а кај луѓето постои определна подготвеност за ваков пристап од оние на кои им се обраќаат за определна своја потреба. Ваквото колективното мислење и ваквата заедничката перцепција на корупцијата, заедно со непотизмот од страна на граѓаните јасно говорат дека во изминатите триесет години, развојот на демократијата од моментот на нејзиното воспоставување, со осамостојувањето на земјата до денес оди во правец кој е погрешен и е далеку од вредностите, начинот на мислење и начинот на реализрање на општествени односи кој се практикува во развиените земји во светот. Ова многу повеќе говори за севкупниот курс на суштинско движење на земјата отколку за поединечните сегментирани појави на корупцијата. Сето погре презентирано надополнето со кревките меѓуетнички односи и деликатните евроинтеграциони процеси инфектирани и од историјата и од географијата само го потврдуваат она што сите граѓани го чувствуваат а тоа е перцепцијата дека се работи за „закочена држава„ и „закочено општество„.
Визијата на овој проект и тимот што го спроведува е врамна во следната фаза на работа на мрежата развој а е содржана во следната појдовна позиција;
„Сеопфатен развој на земјата за долгорочно суштинско надминување на корпупцијата и сите други општествени аномалии„.
17
Резултати од научното истражување „ОСЛОБОДИ ГО УМОТ ОД КОРУПЦИЈА„
- Резултати од прашалникот за научното истражување за ДА – 95% НЕ – 5%
претставата и театарскиот пристап
- ДАЛИ СМЕТАТЕ ДЕКА СО ВАКОВ ПРИСТАП, ПРЕКУ ИНТЕРАКТИВНА ТЕАТАРСКА ПРЕТСТАВА МОЖЕ ДА СЕ ПРОМЕНИ МИСЛЕЊЕТО ЗА КОРУПЦИЈАТА ВО ОПШТЕСТВОТО?
ЕМОЦИИ – 41% ЖЕЛБА ЗА АКЦИЈА – 59%
- ТЕАТАРТСКАТА ПРЕТСТАВА „ХЕПИ ХИПО ШОУ„ ВО ВАС РАЗБУДИ?
18
ДА – 97% НЕ – 3%
Резултати од научното истражување „ОСЛОБОДИ ГО УМОТ ОД КОРУПЦИЈА„
14 ДАЛИ БИ САКАЛЕ ПОВТОРНО ДА
ПРИСУСТВУВАТЕ НА СЛИЧЕН НАСТАН? КОРУПЦИЈАТА ВО ОПШТЕСТВОТОВОСПИТУВАЊЕТО И ДУХОВНИОТ РАЗВОЈ НА ИНДИВИДУАТА – 58%МАТЕРИЈАЛНАТА СОСТОЈБА И ПОЛИТИЧКАТА СТАБИЛНОСТ НА ОПШТЕСТВОТО – 42%
- ШТО Е ПОВАЖНО ЗА НАДМИНУВАЊЕ НА
19
Резултати од научното истражување „ОСЛОБОДИ ГО УМОТ ОД КОРУПЦИЈА„
- Само го потврди сето она кое јасно го знам; 2. Да, ме напушти летаргијата и постепено ми се враќа вербата дека со заедничко ангажирање можни се промени кон подобро;
- Да бидеме претпазливи со мотиот и корупцијата; 4. Мотив за акција;
- Поголема огорченост од реалонста;
- Желба за акција;
- Пошироки видици за корупцијата;
- Со чесност можеме да бидеме држава каква што посакуваме, развиена, економски силна и етаблирана; 9. Да верувам повеќе во промена;
- Желба за акција;
- Ја зглоеми желбата за акција;
- Желба за промени;
- Би превзела многу чекори во мног области
- Може да се спротиставиш на корупцијата ако сакаш; 15. Доколку сум сведок на таква ситуација, треба веднаш да се интервенира за доброто на секој од нас, за поубава и некорупмирана држава;
- Да спречам корупција секогаш кога ќе бидам во можност; 17. Справување со корупцијата секогаш и секаде; 18. Огромна мотивација;
- Дека корупцијата има преголема моќ во нашето општество;
- Мора да се поместиме од мртва точка;
- Ако законот се спроведува, може да има резултат во сузбивање на корупцијата;
- Желба за подобра држава;
- Да продолжиме со борбата за одстранување на корупцијата и спроведување на вистински вредности во системот;
- Желба за акција;
- Желба за тежнеење кон подобра иднина и подборување на тоа што веќе го имаме;
- Ми разбуди желба да го подобрам општеството; 27. Поголема свест;
- Поинаков начин на гледање на работите;
- Ја отсликува реалната ситуација;
- Како ученик подобро ја разбирам состојбата на нашата држава;
- Промени треба да има во цел систем на општеството во ова државче.
20
Резултати од научното истражување „ОСЛОБОДИ ГО УМОТ ОД КОРУПЦИЈА„
- Почесто излегување од конфор-зоната, промената започнува од секој посебно;
- Познато е се што беше видено. Мислењето за корупцијата ми беше баш како што беше претставнео во првиот дел на претставата;
- Повеќе од луѓето се соочуваат со ова и треба сериозна промена во свеста за да се спречат ваквите аномалии; 35. Сликовито однесување за надминување на корупцијата; 36. Ми го промени мислењето за многу работи; 37. Да си заминам од оваа земја;
- Како да си го ослободам умот;
- Научив повеќе за корупцијата;
- Борбен дух;
- Акција;
- Повеќе да обрнувам внимание на случаите на корупција; 43. Дека и кафето е корупција;
- Надеж;
- Дека стварно има корупција;
- Идеи;
- Ми се промени ставот во врска со корупцијата; 48. Интересна претстава;
- Само ми се потврди мислењето дека уште многу ни фали да бидеме развиена држава;
- Се што видов ми е познато. Оваа активност моногу ми се допаѓа.
- Претставата ја прикажува реалноста;
- Свеста;
- Ми се подобри расположенитоͧͨͩͪ;
- Убаво расположение;
- Нешто што гледаме на телевизија;
- Да се спречи секаков вид на корупција;
- Време е да го промениме светот!
- Како да се справиме и да ја надминеме корупцијата; 59. Поголема свест за постоењето на корупцијата; 60. Спротивставување при барање на мито;
- Спротивствување на барње на мито;
- Желба за надминување на проблемот;
- Храброст за заштита од корупцијата;
- Ако забележам корупција да ја пријавам;
- Се водушевив од актерите;
- Си го потврдив својот став дека корупцијата не е пожелна; 67. Дека се може да се постигне доколку се сака; 68. Поинакво видување на работите;
- Дека има надеж;
- Мораме нешто да преземиме;
- Желба за продолжување на борбата со корупцијата;
21
Резултати од научното истражување „ОСЛОБОДИ ГО УМОТ ОД КОРУПЦИЈА„
- Надеж;
- Гледај ја големата слика, но внимавај на деталите; 74. Уште повеќе да се борам за искоренување на корупцијата; 75. Многу малку преземаме во однос на темата. Имаме можност да влијаеме повеќе;
22
Резултати од научното истражување „ОСЛОБОДИ ГО УМОТ ОД КОРУПЦИЈА„
- Интерпретација на резултатите од истражувањето за претставата и театарскиот пристап
Во рамките на централното истражување за перцепцијата на корпуцијата од страна на граѓаните ја искористивме можноста да направиме и кратко истражување за уметничкиот пристап на овој проект во третманот на корупцијата во земјава и неговата ефективност и ефикасност, како и степенот и видот на влијание што театарската претстава ја предизвика врз гледачите.
На прашањето „Дали сметате дека со ваков пристап преку интерактивна театарска претстава вможе да се промени мислењето за корупцијата во општеството, позитинво одговорија високи 95% а негативно само 5%. Користењето на форму театарот како метод за брзо, силно и целенасочено влијание врз публиката и неговата делотоворност беше потврдено и во квалитативниот сегмент на овој дел од истражувањето преку следните изјави; „Познато е се што беше видено„, „Мислењето за корупцијата ми беше баш како што беше претставнео во првиот дел на претставата„, „Ми се подобри расположенито„, „Се што видов ми е познато. Оваа активност многу ми се допаѓа„. Дискусиите, партиципирањето на учесниците и вкупната атмосфера за време на сите изведени претстави беа исклучително позитивни и вкупната активност и во формалните разговори и неформално беше силно поддржана од сите учесници, за што поради научната опсервација мораме нескромно да ги истакнеме и големите пофалби за реализацијата на проектот, квалитетот на актерската игра на актерите и уникатноста на проектот, за кој особено во градовите каде што нема професионални театари а кои беа опфатени со проектот беше оценето од најголем број на учесниците како многу позитивен настан кој насушно им треба на овие општини.
На прашањето поврзано со реакцијата на тоа што ги предизвика претставата во гледачите, 41% изјавија дека претставата во нив предизвикала емоции а 59% дека претставата предизвикала желба за акција. Во квалитативниот сегмент на истражувањето ги истакнуваме следните одговори; „Повеќе да обрнувам внимание на случаите на корупција„, „Ми го промени мислењето за многу работи„, „Поинакво видување на работите„, „Време е да го промениме светот„, „Храброст за заштита од корупцијата„, „Огромна мотивација„. Моќта на театарот во вака целенасочени претстави базирани на принципите на форум театарот, ја покажува својата полна сила. Тој прецизно и целенасочено ја манува вкупната перцепција и целокупното размислување на подобро. Во оваа смисла, театарот дејствува и како многу моќна алатка во исто време и на отворање на луѓето и на дејствување врз нив и на градење и развивање на нивните морални и етички фундаменти. Перманентното користење во рамките на организиран систем како што е мрежата „РАЗВОЈ„ очекиуваме да биде прекршна точка и камен темелник на за корупцијата и другите аномалии на општеството освестените луѓе кои ќе дејствуваат долгорочно во своето опкружување во насока на изградување на морална, високо етичка и естестски развиена средина. Сето ова овој приод го материјализира.
23
Резултати од научното истражување „ОСЛОБОДИ ГО УМОТ ОД КОРУПЦИЈА„
На прашањето „Дали би сакале повторно да присуствувате на сличен настан„ високи 97% одговориле позитивно а само 3% негативно. Во услови на пандемија од вирусот Covid 19 и неактивност на театрите, ние со реализирањето на овој проект имавме екслузивна можност да создавме и споделуваме театарски претстави низ организиран приод во широк геогравски простор пред разнородна театарска публиак во временски период од две седмици. Освен третманот на корупцијата, своевидниот процес на отворање на чакрите на учесниците, реализацијата на овој проект ја покажа и огромната глад за театар која е присутна во општеството, особено во општините кои немаат професионални театари. Во ера на вонпланетарни истражувања и време кога Елон Маск планира за пет години, до 2025 година да испрати луѓе на Марс, деградирачки е што нашата земја нема создадено услови за редовна професионална театарска продукција во општините Крива Паланка, Кичево, Демир Хисар, Радовиш, Пробиштип, Дојран, Гевгелија, Демир Капија, Неготино, Кавадарци. Постојат уште нколку пати по толку општини во нашата земја кои не се опфатени со оваа фаза на проектот а кои исто така немаат можност да следат на редовна база театарски претстави.
На последното прашање од истражувањето; „Што е поважно за надминување на корупција, 58% одговараат дека е поважно воспитувањето и духовниот развој на индивидуата а 42% дека тоа е материјалната состојба и политичката стабилност на општеството. Малата разлика помеѓу двата понудени одговори ја покажува комплементарноста на двата одговора. Важно е и едното и другото, подеднакво и во симбиоза. Ова го потврдуваат и одговорите од квалитативнот сегмент на истражувањето; „Гледај ја големата слика, но внимавај на деталите„, „Повеќето луѓе се соочуваат со ова и треба сериозна промена во свеста за да се спречат ваквите аномалии„ и „Со чесност можеме да бидеме држава каква што посакуваме, развиена, економски силна и етаблирана„. Неопходноста од научен, високоестетски, етичен и долгорочен приод за развивање на духовниот развој на индивуата е насушно потребна и денес, на крајот на 2020 година, во земја која е веќе членка на НАТО, во процес на отворени евроинтеграции, чија фудбалска репрезентација ќе учествува на следното европско порвенство, сите заедно имаме обврска да работиме на сите нивоа да се надминат сите аномалии и да се придружиме кон овие светли показатели на поедини сегменти на нашата општественост дека можеме, дека сме квалитетни и дека посветената работа дава резултати.
Будење на колективниот ентузијазам, воведување на етика и естетика во размислувањето на луѓето, практикување на моралот и сеопфатен развој на општеството се сегментите кои ќе бидат опфатени, имплементирани и негувани во сите идни проекти и програми како и во вкупната работа на мрежата „РАЗВОЈ„ што е резултат на реализацијата на овој проект. Иднината започнува денес и сите зедно ја носиме одговорноста за нејзиниот квалитет.
Скопје, 9 Декември 2020 година Театар „БОЕМИ„ – Скопје Уметнички раководител д-р Нелко Нелковски