Зошто сончањето може да биде штетно и како да бидете безбедни на сонце. Детално објаснување од онколог
Краткиот престој на сонце може да биде корисен: помага да се произведе витамин Д, кој на многу луѓе им недостига. Поточно, 40% од Европејците имаат недостаток на витамин Д, а 13% имаат акутен недостаток. Ова може да доведе до кршливи коски, кардиоваскуларни и респираторни заболувања.
Но, од друга страна, ултравиолетовото зрачење може да предизвика рак на кожата, поради што Американската академија за дерматологија не препорачува да се добива витамин Д од изложување на сонце, особено не од солариум.
Како да бидете безбедни на сонце
Кога човечката кожа е изложена на ултравиолетова светлина, почнува да се произведува меланин. Тоа е тој што ја прави кожата потемна – ова е заштитна реакција на телото. Но, меланин не се произведува веднаш, па понекогаш се чини дека човекот полека потемнува, а бојата на кожата не се менува.
Некои луѓе можат да се сончаат со часови, додека други изгоруваат по само неколку минути на сонце. Но, дури и ако некое лице е со темна кожа и не поцрвенува, тоа не значи дека сонцето не му штети.
Затоа, секој може да изгори од сонце. Главната препорака за заштита од штетно зрачење е да користите крема за сончање со заштитен фактор 30 или повисок. Кремот треба да се нанесува на сите отворени места и да се обновува на секои два часа.
Покрај кремата за сончање, важно е и:
- Времето од 11:00 до 15:00 часот треба да се помине во сенка. Доколку сакате да бидете директно на сонце, тоа треба да го направите пред пладне и после ручек.
- Кога сонцето е јако, треба да носите очила за сонце и да се покриете со облека како капа со стреа и маица со долги ракави.
- Ако кожата е веќе црвена, треба да избегнувате сонце додека не се смири иритацијата.
- Не спијте на сонце.
Покрај тоа, особено внимателни треба да бидат луѓето со бледа, бела или светло-кафеава кожа, со пеги, родени дамки, светла или црвена коса. Овие луѓе горат побрзо отколку што потемнуваат.
Што да направите ако добиете изгореници од сонце
Ако кожата е црвена, топла и болна на допир, ова е изгореница. Во овој случај, потребно е:
- Важно е да тргнете од сонце во сенка;
- Земете ладен туш за да ја изладите кожата;
- Нанесете навлажнувачки крем, на пример, со алое вера;
- Пијте повеќе вода за да избегнете дехидрација;
- Земете лекови против болки, како што е ибупрофен.
Дефинитивно не треба да ставате мраз или пакувања со мраз на изгорената кожа, не допирајте ги плускавците доколку ги има, не носете тесна облека. Со текот на времето, кожата ќе почне да се лупи, но не треба да се обидувате да и „помогнете“ и да одлепувате парчиња.
Тешките изгореници од сонце може да доведат до топлотен удар, па ако имате висока температура, силни треска или отечена кожа, подобро е да повикате лекар.
Солариумот е уште поопасен
Разликата помеѓу сончевата плажа и солариумот не е само во достапноста, туку и во моќта на зрачењето. Светлината од светилката може да се спореди со пладневното сонце во тропските предели. Само една сесија на такво потемнување може да го зголеми ризикот од развој на рак на кожата (меланом за 20%, сквамозен карцином за 67% и карцином на базалните клетки за 29%).
СЗО проценува дека употребата на солариум доведува до 450.000 случаи на немеланомски рак на кожата и до 10.000 случаи на меланом секоја година во САД, Европа и Австралија.
Бразил и Австралија, каде што најчесто се јавува рак на кожата, целосно ги забранија солариумите. Други земји, како Австрија, Белгија, Финска, Франција, Германија, Исланд, Италија, Норвешка, Португалија, Шпанија, Велика Британија и многу американски држави, го забранија само за малолетници.
Патем, солариумите се особено штетни за децата и тинејџерите. Истражувањата покажаа дека првото влегување во солариум пред 35-тата година го зголемува ризикот од меланом за 59%.
Зошто на луѓето не им треба тен
Како што можете да разберете од сè што е напишано погоре, нема безбедно сончање. Но, тоа не е се. Покрај ракот, поради активното влијание на сонцето, може да се соочите и со други проблеми:
- предвремено стареење на кожата или фотостареење, таа станува збрчкана, се појавуваат темни дамки;
- оштетување на очите, или фотокератитис – изгореници на рожницата;
- катаракта;
- дисфункција на имунолошкиот систем.
Не е 100% сигурно дека секој што менува тен ќе ги има овие проблеми. Но, дали менувањето на тенот на кожата вреди такви ризици? Останува на секој поединец да одлучи, но ве повикуваме да се грижите за своето здравје и да избегнуваат очигледни опасности.
